De wereld om ons heen is steeds meer gericht op wat we kunnen zien. Maar wat gebeurt er als je zicht ontbreekt? Hoe vertel je een verhaal dat ook hoorbaar, voelbaar en begrijpelijk is voor iemand die niet kan zien?
Die vragen stel ik mezelf als blinde maker dagelijks. Het is ook de reden dat ik een videoadvertentie heb gemaakt waarin ik vertel waarom onze oren net zoveel aandacht verdienen als onze ogen. In die video daag ik makers en luisteraars uit om verder te kijken dan beeld alleen en om geluid en andere zintuigen een volwaardige rol te geven. Want pas als je bewust bezig bent met alle zintuigen, wordt je werk toegankelijk voor iedereen.
Geluid als belangrijkste gids
Voor mij is geluid veel meer dan ondersteuning; het is mijn gids in het leven. Toen ik blind werd, merkte ik hoe belangrijk het is dat zintuigen samenwerken. Geluid helpt me om de wereld om me heen te begrijpen. Als ik auto’s hoor rijden, zie ik een weg. Als ik vogels hoor fluiten, zie ik bomen. Zelfs zonder zicht maakt mijn brein een plaatje van de omgeving, gebaseerd op geluiden, geuren, en tast.
Die ervaring neem ik mee in mijn werk. Geluid is voor mij niet zomaar een element; het ís het verhaal. Wanneer een luisteraar mijn podcast hoort, is die net zo blind als ik. Ze kunnen niet zien waar ik ben, maar ze kunnen het horen, voelen en bijna ruiken door hoe ik de omgeving beschrijf. Het is mijn taak om ervoor te zorgen dat dat plaatje klopt, ook zonder visuele input.
Inclusiviteit: de kracht van horen én lezen
In september 2024 maakte ik een bijzondere podcast vor ‘Leef je uit!’. We waren bij een dove meneer thuis, die vertelde over een event voor mensen die doof of slechthorend zijn. Met behulp van een schrijftolk kon de host, Marjolein, een prachtig gesprek voeren. Voor mij was het een hoogtepunt. Het liet zien dat zelfs een medium dat volledig draait om geluid toegankelijk kan zijn voor iemand die niet kan horen.
Bij deze podcast werkten we extra zorgvuldig aan het transcript, zodat iedereen het verhaal kon volgen. Dat moment bevestigde wat ik altijd al voelde: verhalen zijn het krachtigst als ze op meerdere zintuigen kunnen steunen.
Hoe jij je werk kunt verbeteren
Tijdens mijn studie kreeg ik een advies dat ik nooit vergeet: bekijk je werk eens zonder geluid. Het zou helpen om visuele elementen sterker te maken. Maar waarom krijgen makers niet ook de opdracht om naar hun werk te luisteren zonder beeld? Die vraag heeft me altijd beziggehouden.
Als maker moet je jezelf uitdagen. Test je werk alsof je een zintuig mist. Kijk of je beeld vertelt wat het moet vertellen. Luister of het geluid spreekt. Test of je verhaal klopt, zelfs als een deel van de zintuigen ontbreekt.
Zelf doe ik dit altijd. Ik luister mijn podcasts terug via studiomonitoren, een koptelefoon, en zelfs op een simpele telefoon. Zo weet ik zeker dat mijn werk in elke situatie tot zijn recht komt. En het gaat niet alleen om horen of zien. Als ik in een podcast de geur van versgemalen koffie beschrijf, of hoe de zon mijn huid verwarmt, dan weet ik dat ik mijn luisteraar meeneem in een complete beleving.
De risico’s van eenzijdige focus
Als je als maker te veel leunt op één zintuig, loop je het risico dat je boodschap verloren gaat. Stel je voor: een video die alleen op beeld vertrouwt, maar een deel van je publiek kan niet zien. Of een podcast die puur draait om geluid, terwijl een luisteraar niet kan horen. Dan valt een belangrijk deel van je verhaal weg.
Daarom draait het om balans. Als een van de zintuigen ontbreekt, moet je verhaal alsnog overeind blijven. Want pas als alle zintuigen samenwerken, ontstaat de magie van een compleet verhaal.